خونریزی یا خون دماغ مانند خراش زانو و کبودی یکی از حوادث فراوان دوران کودکی است.

خونریزی بینی بخصوص در کودکان شیوع بیشتری دارد. علت آن هم نزدیک بودن عروق خونی به پوسته مخاطی بینی است. چون این عروق به پوست نزدیک هستند، با کوچک‌ترین تحریکی دچار پارگی می‌شوند. بنابراین خونریزی بینی در کودکان را براحتی می‌توان در منزل تحت کنترل در آورد و از بروز مجدد آن جلوگیری کرد.

با وجود این،‌ کودکان به طور مکرر دچار این حالت می‌شوند که ممکن است برای والدین نگران‌کننده باشد.

خون دماغ بندرت خطر دارد. اما اگر کودک مرتباً خون دماغ شود و زود بند نیاید و یا اگر بعد از یک ضربه به سر خون دماغ ایجاد شود باید برای درمان اقدام کنید.

اصلی‌ترین علت خونریزی بینی در کودکان ضربه مستقیم به بینی، خشک شدن مخاط بینی بر اثر هوای خشک محیط، عفونت دستگاه تنفسی فوقانی، جسم خارجی و آلرژی بینی است. کودکان معمولاً بینی خود را دستکاری می‌کنند که علت بسیاری از خونریزی‌های بینی محسوب می‌شود.برای جلوگیری از این اتفاق، ناخن‌های کودکتان را همیشه کوتاه نگه دارید.

نود و نه درصد موارد خون دماغ از خونریزی عروق خونی‌ ریز در تیغه بینی قسمت میانی بینائی که حدود یک سانتی‌متر تا سوراخ‌های بینی فاصله دارد اتفاق می‌افتد. این عروق خونی کوچک به‌ راحتی توسط یک ضربه ملایم به بینی پاره می‌شود و لخته‌ای که در جریان التیام تشکیل می‌شود به‌ راحتی با یک لمس ملایم یا مالش بینی کنده می‌شود که مجدداً موجب شروع خونریزی می‌شود.

این سری از حوادث می‌‌تواند با داشتن یک واکنش آلرژیک یا عواملی که موجب گشادی عروق خونی می‌شوند، با تنفس هوای داغ که موجب خشکی مخاط بینی می‌شود، با عطسه، سرفه و خالی کردن بینی (فین کردن) یا با مالیدن و یا خراش دادن بینی به‌ویژه در جریان خواب (بیشتر خون دماغ‌ها در شب اتفاق می‌افتند) تشدید شوند.

● علائم و نشانه‌ها:

از آن‌جائی که هر دو طرف بینی در پشت به هم متصل می‌شوند و همچنین به گلو و مری وصل می‌شوند و نهایتاً به معده منتهی می‌شود خون ممکن است هم از سوراخ بینی و هم از دهان سرازیر شود و کودک خون بالا بیاورد.

ازبینی، زمانی خون می‌آید که رگ‌های کوچک داخل سطح بینی پاره شوند. حوادث زیر می‌توانند خونریزی بینی را پدید آورند: ضربه به بینی، عطسه کردن هنگام سرماخوردگی یا تب یونجه، وجود شی خارجی در بینی، دست در دماغ کردن و امثال آن، اگر شی خارجی در بینی فرو رفته باشد ترشحات بدبو همراه با خون خارج میشود. خونریزی بینی ممکن است شدید باشد اما معمولاً مقدار خیلی کمی خون از آن بیرون می‌ریزد.

● مراقبت خانگی:

سعی نکنید با چپاندن چیزی داخل بینی جلوی خونریزی را بگیرید. سر کودک را بدرون یک ظرف یا دستشویی خم کنید یا انگشت شصت و انگشت اشاره، بینی را از جایی که استخوانی نیست محکم بگیرید.

بمدت ۱۰ دقیقه و یا تا زمان توقف خونریزی نگهدارید.

نگذارید کودک،‌سرش را بهنگام خون دماغ به عقب خم کند. این کار موجب میشود خون به پشت بینی و سپس داخل معده برود و موجب تحریک و استفراغ شود.

از سنین پائین به کودک خود یاد دهید که چطور خونریزی از بینی را متوقف سازد. به کودک بگوئید که آرام بماند و صاف نشسته سرش را بالا بگیرد، این کار می‌‌تواند فشار داخل رگ‌های خونی را کاهش دهد.

به کودک نشان دهید که چطور تمام قسمت پائین بینی را بین شست و انگشتان بگیرد و بدین ترتیب هر دو طرف بینی را به سختی به تیغه بینی فشار دهد.

کودک باید بینی را بدین ترتیب برای چندین دقیقه نگه دارد که اجازه دهد که زمان کافی برای لخته شدن خون وجود داشته باشد.

اگر بعد از این‌که فشار آزاد شد خونریزی ادامه پیدا کرد احتمالاً بدین معنا خواهد بود که یک لخته بزرگ در داخل بینی جلوی بهم بسته شدن عروق خونی پاره شده را می‌گیرد.

کودک باید شدیداً بینی‌اش را خالی کند، فین کند تا لخته را از جا بکند و بعد از اینکه لخته خارج شد، مجدداً برای ده تا دوازده دقیقه بینی را فشار دهد.

برای پیشگیری از بروز مجدد خونریزی از بینی، داخل بینی کودک وازلین یا پماد آنتی‌بیوتیک (دوبار، یک بار صبح و یک بار عصر برای هفت تا چهار ده روز) بمالید.

با بخور یا مرطوب‌ کننده، رطوبت هوا را زیاد کنید. (سعی کنید که آن‌را بسیار تمیز نگه دارید چون در غیر این‌صورت می‌‌تواند خودش به صورت یک منبع عفونت عمل کند.)

نگذارید کودک حداقل ۳ ساعت بعد از خون دماغ، بینی خود را دستکاری کند. زیرا امکان شروع مجدد خونریزی هست.

● موارد احتیاط:

۱. برای متوقف کردن خونریزی تنها سوراخ‌های بینی را به همدیگر فشار ندهید بلکه تمام قسمت نرمه بینی را فشار دهید. زیرا در غیر این‌ صورت خون در بالا تجمع پیدا کرده و به داخل گلو سرازیر می‌شود.

۲. هیچ‌گاه در جریان یک خونریزی از بینی یا بلافاصله بعد از آن کودک خود را نخوابانید. ایستاده باقی ماندن می‌تواند فشار داخل رگ‌ها را کاهش دهد.

۳. آرام بمانید و کودک را دلداری دهید.

۴. لزومی ندارد که کمپرس آب سرد بگذارید، روی لب بالا فشا بیاورید و یا از قطره‌های بینی و از دیگر معالجات خانگی استفاده کنید.

۵. بینی را با پنبه یا گاز بپوشانید.
● درمان پزشکی:

چنانچه بعد از ۳۰ دقیقه خونریزی متوقف نشد و کودک دچار سرگیجه و رنگ پریدگی شده باشد فوراً به دکتر مراجعه کنید.

چنانچه فکر می‌کنید یک شی خارجی در بینی کودکتان فرو رفته است و یا اینکه خون دماغ مرتباً تکرار میشود با دکتر مشورت کنید.

در کل شما تنها هنگامی به مشورت با پزشک نیاز دارید که درمان خانگی مؤثر نیست. اگر خونریزی از بینی به خاطر حساسیت یا سرماخوردگی بود، پزشک بیماری را درمان خواهد کرد.

ندرتاً پزشک احتیاج پیدا خواهد کرد که راه‌های بینی را ببندد یا این‌که رگ‌های خونی را بسوزاند تا این‌که خونریزی‌های مکرر درمان شوند.